Zdjęcie będące bohaterem tej historii przedstawia widok z Kasernenstraße na widoczny na pierwszym planie Kaiserbrücke. W tle widać także inne ciekawe obiekty, o których chciałbym Wam opowiedzieć. Zapraszam na 7 część cyklu „Historia jednego zdjęcia”.

Most cesarski w Bydgoszczy

Tak jak wspomniałem, na pierwszym planie widać most Cesarski – Kaiserbrücke. Obecnie tego mostu nie zobaczymy w krajobrazie miasta, a w jego miejscu stoi most Bernardyński. Stary most Cesarski mogą pamiętać jedynie najstarsi bydgoszczanie.

Utracone dziedzictwo rewolucji przemysłowej

W spółczesny most Bernardyński ma znacznie lepsze parametry niż stara, XIX-wieczna przeprawa, a jednak trochę szkoda, że całkowicie utraciliśmy tę konstrukcję. Most z kratownicowymi przęsłami mógł się ciekawie komponować z centrum Bydgoszczy, które przecież właśnie w drugiej połowie XIX wieku tak dynamicznie się rozwinęło. Poza tym był to niewątpliwie zabytek myśli technicznej, która odcisnęła swój ślad w wielu miastach na całym świecie.

Długa droga do nowego mostu

W XIX wieku Bydgoszcz z małego miasteczka wyrosła do rangi dużego ośrodka administracyjnego i przemysłowego i nowy most był konieczny dla dalszego sprawnego funkcjonowania miasta.

Historia tej przeprawy rozpoczyna się 7 grudnia 1855 roku, gdy bydgoski magistrat wystąpił do regencji królewskiej z wnioskiem o budowę nowej ulicy i mostu.

Zanim most udało się wybudować, miasto Bydgoszcz musiało się uporać z wieloma przeciwnościami urzędowymi, finansowymi, a nawet związanymi z lokalizacją nowego mostu.

Według pierwotnego projektu, most Cesarski miał być konstrukcją dwuprzęsłową, a jego budowa miała kosztować 40 tysięcy talarów. Ministerstwo handlu i przemysłu wyraziło jednak sprzeciw wobec takiej konstrukcji, ponieważ w przyszłości mogło to wpłynąć negatywnie na możliwości transportowe Brdy. Miasto musiało więc wybudować most jednoprzęsłowy, którego budowę wyceniono na aż 100 tysięcy talarów.

Konstrukcję mostu wykonała bydgoska firma „Bracia Adolf i Teodor Wolff”. Prace nad szkieletem mostu rozpoczęły się dopiero w 1867 roku. Jego montaż nastąpił w 1870 roku, a roboty na ulicy Bernardyńskiej zakończono dopiero w 1872 roku, czyli 17 lat po rozpoczęciu przez Bydgoszcz starań o wybudowanie nowej przeprawy przez Brdę.

Równolatek mostu

Tuż za mostem, po południowej stronie Brdy widoczny jest duży, zabytkowy gmach zbudowany w stylu historyzmu. Budynek jest równolatkiem mostu Cesarskiego, bowiem jego budowę ukończono także w 1872 roku. Budynek od początku pełnił funkcje oświatowe. Umieszczono w nim Ewangelickie Seminarium Nauczycielskie. Zanim gmach został wybudowany seminarium korzystało z budynków zlikwidowanego zakonu bernardynów. Szkoła cieszyła się dużym powodzeniem aż do odzyskania przez Polskę niepodległości i powrocie Bydgoszczy do Polski w 1920 roku. Wraz ze zmniejszaniem się liczby Niemców mieszkających w Bydgoszczy spadało zainteresowanie szkołą. W 1923 roku została ostatecznie wygaszona, a jej miejsce w tym budynku zajęła przeniesiona z Poznania Akademia Rolnicza. Tym sposobem dla budynku rozpoczęła się nowa historia – świecka – która trwa do dzisiaj. Jeszcze w okresie międzywojennym swoją siedzibę miała tutaj Państwowa Średnia Szkoła Rolnicza, którą przekształcono w Państwowe Liceum Rolnicze.

W czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu, w budynku znajdował się Urząd Pracy.

Po tym urzędniczym epizodzie, do budynku wróciło Technikum Rolnicze, a następnie, pod koniec lat 60. XX wieku umieszczono tu filię poznańskiej Wyższej Szkoły Rolniczej. Po wielu przekształceniach w budynku zagościła Akademia Techniczno-Rolnicza, a obecnie Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, który prowadzi w tym budynku Wydział Rolnictwa i Biotechnologii.

Dwa kościoły

Tak, na zdjęciu widać dwie świątynie. Pierwsza z nich, ledwie widoczna, schowana za budynkiem seminarium, to znany nam Kościół pobernardyński pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju. Natomiast drugi kościół widoczny jest po prawej stronie zdjęcia. Ten mały, niepozorny budynek to kościół św. Idziego – najstarsza świątynia chrześcijańska w Bydgoszczy. Budynek powstał jeszcze zanim Bydgoszcz otrzymała prawa miejskie. Chciałbym w przyszłości poświęcić mu osobny artykuł, bo niewątpliwie na to zasługuje.

Pamiątka po obecności Bernardynów

Jak to często bywało przed wiekami, początków kościoła należy szukać wraz z przybyciem zakonników. W 1480 roku bracia Bernardyni przybyli do Bydgoszczy, na zaproszenie króla Kazimierza Jagiellończyka. Król był także jednym z fundatorów ich klasztoru w Bydgoszczy. Budowę pierwszej świątyni Bernardynów ukończono już 5 lat później – w 1485 roku i przetrwała ona do 1545 roku, gdy wraz ze znaczną częścią klasztoru spłonęła.

Drugi kościół wybudowano w tym miejscu dopiero w latach 1552-1557 za sprawą wsparcia króla Zygmunta Augusta. Budynek miał bryłę zbliżoną do współczesnej, choć przez stulecia w wyniku remontów i przebudów jeszcze się zmieniał.

Trudne czasy nastały dla świątyni w XIX wieku. Najpierw została poważnie zniszczona w 1812 roku w czasie pobytu wojsk rosyjskich. Kilka lat później – w 1817 roku – władze pruskie zdecydowały o likwidacji klasztoru. Wraz ze śmiercią ostatniego bydgoskiego Bernardyna w 1829 roku dokonano przejęcia nieruchomości zakonnych. Rozpoczął się proces przebudowy budynków klasztornych i kościoła. W 1838 roku przemianowano kościół na garnizonowy i taką funkcję pełni do dzisiaj.

Kiedy wykonano zdjęcie?

Mamy kilka poszlak, które mogą nam pomóc odpowiedzieć na to pytanie. Po pierwsze most i budynek seminarium, które ukończono w 1872 roku. Po drugie, kościół św. Idziego, który zburzono w 1879 roku. Tak więc zdjęcie wykonano niewątpliwie w latach 1872-1879.

Bibliografia

• Jerzy Derenda. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
• Alfons Licznerski. Trudności budowy ul. Bernardyńskiej w latach 1855-1875. [w:] „Kalendarz Bydgoski” 1976
• Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012.
• Marian Biskup (red.): Historia Bydgoszczy. Tom I do roku 1920. Warszawa-Poznań: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1991.

Zdjęcie pochodzi ze strony fotopolska.eu. Wielokrotnie spotykałem je w szeroko pojętym internecie i mimo szczerych chęci nie znalazłem informacji o jego autorze. Jeśli posiadasz udokumentowane prawa autorskie do tego utworu skontaktuj się proszę ze mną.