Stary rynek utracony. Historia jednego zdjęcia #4

Tematem kolejnego odcinka cyklu „Historia jednego zdjęcia” będzie „Stary rynek utracony”. Zdjęcie, o którym chciałbym dziś opowiedzieć wykonano na ulicy Krętej, tuż przy wylocie na Stary Rynek w Bydgoszczy. Co ciekawego można zobaczyć na tym zdjęciu?
Otóż jest to widok, jakiego nie możemy zobaczyć na żywo, ponieważ żaden z budynków widocznych na zdjęciu już nie istnieje…

Dom handlowy braci Mateckich

Po lewej stronie widzimy budynek Domu Towarowego Braci Mateckich. Budynek powstał w drugiej połowie XIX wieku na zlecenie Leona Bruckmana. W 1920 roku, po powrocie Bydgoszczy do Polski przeszedł na własność poznańskiego przedsiębiorstwa Dom Konfekcyjny, a kilka lat później, w 1928 roku został odkupiony przez braci Czesława i Władysława Mateckich, którzy kontynuowali w budynku działalność handlową pod nazwą Dom Towarowy Braci Mateckich. Przedsiębiorstwo w ciągu kilku lat stało się jednym z największych w Bydgoszczy i cieszyło się dużą sympatią klientów. Firma zatrudniała ponad 100 pracowników i współpracowała z wieloma rzemieślnikami produkującymi towary na zlecenie domu handlowego.

Budynek spłonął 24 stycznia 1945 roku (gdy trwały walki o wyzwalanie Bydgoszczy), wraz z sąsiednimi kamienicami. Odbudowę zniszczonej części wschodniej pierzei Starego Rynku przeprowadzono w latach 1953 – 1956. Nowe budynki powstały w jednolitym, ale znacznie uboższym stylu. Swoją architekturą przypominają mi wiele budynków odbudowywanych lub budowanych przez PRL w latach 40. i 50. XX wieku – np. niektóre kamienice olsztyńskiej starówki, a nawet bloki osiedla A w Tychach.

Kościół św. Ignacego Loyoli na Starym Rynku w Bydgoszczy

Powstanie kościoła na Starym Rynku wiąże się z przybyciem do Bydgoszczy zakonu jezuitów na początku XVII wieku. W 1619 r. zakonnicy założyli w mieście swoją rezydencję, a budowa kościoła została zakończona w 1649 roku. W swojej historii budynek był kilkukrotnie przebudowywany.

18 sierpnia 1834 r. świątynię przekazano niemieckiej wspólnocie katolickiej. W okresie międzywojennym, mimo że kościół oficjalnie należał do katolików niemieckich, w każdą niedzielę o godzinie 11.00 była odprawiana msza w języku polskim. Po zajęciu miasta przez Niemcy we wrześniu 1939 roku, zarządzono przebudowę centrum miasta, zgodnie z duchem narodowosocjalistycznej architektury niemieckiej. W efekcie wyburzono  całą zachodnią pierzeję rynku i wschodnią pierzeję ulicy Mostowej. Wyburzenie kościoła przeprowadzono od 18 stycznia do 27 marca, a kamienic do 23 października 1940 r. Pomimo upływu wielu lat od zakończenia II wojny światowej, kościoła ani pozostałej części zachodniej pierzei rynku nie udało się odbudować, przez co proporcje placu są zaburzone. Zmieniła się także funkcja całej zachodniej strony rynku.

Więcej o historii kościoła chciałbym opowiedzieć w osobnym artykule, ponieważ jest to jeden z utraconych symboli dawnej Bydgoszczy.

Północno – wschodnia pierzeja Starego Rynku

Po prawej stronie zdjęcia widać dwa budynki stanowiące północno – wschodnią pierzeję Starego Rynku. Niestety budynki nie przetrwały do naszych czasów. Zostały zburzone w tym samym czasie co zachodnia pierzeja rynku.

Kiedy wykonano zdjęcie?

Zdjęcie wykonano w XX-leciu międzywojennym, na pewno między rokiem 1928 (gdy bracia Mateccy przejęli dom towarowy), a rokiem 1940 (gdy wyburzono kościół).